In België overlijdt 93% van slachtoffers met hartstilstand, maar onmiddellijke reanimatie met defibrillatie zou jaarlijks duizenden levens kunnen redden!

In enkele dagen worden honderden Belgen in elke provincie geïnitieerd in de reddende handelingen.

De 8^ste Week van het Hartritme, een nationale sensibiliseringscampagne van de Belgian Heart Rhythm Association (BeHRA), behandelt dit jaar het thema hartstilstand. Dagelijks zijn er in België immers ongeveer 30 mensen het slachtoffer van deze aandoening en door een gebrek aan onmiddellijke en bekwame hulp, alsook aangepaste infrastructuur zullen gemiddeld 28 van hen dit niet overleven. Een hartstilstand is moeilijk te voorspellen en kan iedereen overkomen, ongeacht de leeftijd.

Daarom liet de vereniging van cardiologen een grootschalige publieksenquête* uitvoeren bij meer dan 3700 Belgen om te peilen naar hun kennis en ervaring.

Brussel, 16 mei 2017 – De Belgian Heart Rhythm Association maakte van “Hartstilstand” de thematiek van de 8^ste editie van de Week van het Hartritme. Hartstilstand of plotse dood is het gevolg van een hartritmestoornis waarbij de pompfunctie van het hart – bloed doorheen het lichaam laten circuleren – stopt. Hierdoor krijgen vitale organen, in het bijzonder de hersenen geen zuurstof meer, wat tot de dood leidt indien geen onmiddellijke hulp geboden wordt om het hart te herstarten.

“Een hartstilstand is meestal een zeer plots gebeuren en komt vaak voor zonder enig voorafgaand symptoom,” zegt Dr. Yves Vandekerckhove, diensthoofd cardiologie van het AZ Sint-Jan in Brugge en voorzitter van de BeHRA. “Elk jaar worden er in ons land ongeveer 11.000 personen getroffen door deze aandoening en 90% tot 95% ervan zal dit niet overleven. Dat zijn meer slachtoffers dan die van aids, borst- en longkanker samen. Uit onze publieksenquête blijkt dat de ondervraagden het aantal mensen dat jaarlijks aan een hartstilstand overlijdt in België, zwaar onderschatten”.

Wanneer bij de respondenten gepolst werd naar de risicofactoren, gaven ze aan dat ze voornamelijk denken aan indirecte oorzaken zoals overgewicht (65%), roken (61%) en diabetes (14%); daar zij de kans op hartaanval (of hartinfarct) kunnen vergroten. Er zijn nochtans enkele directe risicofactoren die de kans op een hartstilstand verhogen, zoals familiale voorgeschiedenis van plotse dood (47%), sterk verminderde pompfunctie van het hart (25%) of een groot hartinfarct in het verleden (26%).

Erger nog, 60% van de burgers kent het onderscheid niet tussen hartstilstand, hartaanval en hartfalen, en ze verwarren symptomen van deze drie nochtans zeer verschillende aandoeningen.

Elke seconde telt en opleiden redt effectief levens

De nawerkingen van een hartstilstand zijn afhankelijk van hoe snel een slachtoffer hulp krijgt. “Bij elke minuut die voorbijgaat zonder hartmassage of externe elektrische schok door een defibrillator om het hart te herstarten, daalt de overlevingskans met 10%,” verduidelijkt dokter Vandekerckhove. “En wanneer het slachtoffer geen hulp krijgt binnen de eerste 4 tot 6 minuten na de hartstilstand, daalt de kans op overleving exponentieel tot maar 5% à 10%. Nochtans zou een reanimatie met defibrillatie in de eerste minuten jaarlijks meerdere duizenden mensenlevens kunnen redden.”

Snelle hulp kan door middel van hartmassage en beademing, maar de enige echte doeltreffende remedie is het hart een elektrische schok toedienen met een automatische externe defibrillator (AED), die het hart herstart.

Uit de enquête blijkt bovendien dat 76% van de jongeren en van de ouderen nooit een opleiding in reanimatie volgde. Dit is niet alleen zorgwekkend maar ook een gigantische gemiste kans voor onze samenleving, want van de respondenten die wel reeds zo’n opleiding gevolgd hebben, zegt 13% al eens ingegrepen te hebben bij een hartstilstand!

Een positieve noot: in theorie kennen de Belgen redelijk goed de juiste reflexen en de volgorde van de reddende handelingen, hoewel ze niet gevormd zijn om ze correct uit te voeren in de praktijk.

Belg durft defibrillator niet te gebruiken

Opmerkelijk is dat 90% van de respondenten een automatische externe defibrillator op foto herkent en weet waarvoor het toestel dient, maar dat bijna 40% onder hen het toestel nog nooit in het echt denkt gezien te hebben. Zes Belgen op tien zou dit toestel durven gebruiken in geval van nood, en dit cijfer vermeerdert tot 82% van de respondenten wanneer ze te weten komen dat de defibrillator hen duidelijke, gesproken instructies geeft.

“Daarom zijn initiaties en vorming in de reddende handelingen letterlijk van levensbelang. Hoewel er meer en meer toestellen te vinden zijn, hinkt België nog achterop vergeleken met bijvoorbeeld onze noorderburen, die er volgens sommige schattingen acht tot tien keer meer hebben: 10.000 tegenover 80.00 tot 100.000,” duidt dokter Vandekerckhove. “En zelfs als de hulpdiensten van de noodcentrale (112) u kunnen helpen bij het lokaliseren van een AED, zijn zij veroordeeld tot het gebruik van onbetrouwbare lijsten op vlak van exacte locatie, toegankelijkheid en bruikbaarheid. Daarom lanceerde de Behra een interactieve kaart op www.mijnhartritme.be, zodat de bevolking deze defibrillatoren in hun buurt kan terugvinden, de ontbrekende toestellen van de officiële listing aanvullen, en updates over bestaande apparaten doorgeven”.

*Over de enquête

De Belgian Heart Rhythm Association (BeHRA) deed in aanloop van zijn nationale sensibiliseringscampagne over plotse dood, de Week van het Hartritme, beroep op een onafhankelijk bureau om een objectieve peiling uit te voeren naar de kennis en ervaring van de Belgen met hartstilstand. In januari 2017 namen 3.761 Belgen deel aan een online enquête. Er werd in de vragenlijst rekening gehouden met persoonsgebonden kenmerken zoals taal, leeftijd en geslacht om een zo representatief mogelijk beeld van de bevolking te bekomen.

Over de Week van het Hartritme

Na 7 succesvolle sensibiliseringscampagnes over voorkamerfibrillatie, waarbij honderdduizenden burgers hun hartritme lieten meten in meer dan 90 ziekenhuizen en online testen ondergingen, zal de BeHRA in het kader van deze 8^ste editie tijdelijk focussen op een andere hartaandoening. De campagne van 2017, die mede tot stand komt dankzij de Algemene Pharmaceutische Bond, de Belgische Cardiologische Liga en de Société Scientifique de Médecine Générale, de Belgian Resuscitation Council, het Rode Kruis Vlaanderen, het Vlaamse Kruis en het Minipop Project, zal namelijk gaan over hartstilstand (bijna altijd de oorzaak van plotse dood), de risicofactoren, de waarschuwingssignalen, de basisprincipes voor reanimatie en het gebruik van een automatische externe defibrillator. Hiervoor zal de organisatie informatie- en introductiesessies organiseren in 12 middelbare scholen over heel het land, tussen 29 mei en 2 juni 2017. Een eerste sessie in de late namiddag zal bedoeld zijn voor de laatstejaarsstudenten van de school in kwestie. ’s Avonds zal dezelfde sessie plaatsvinden met ouders en andere geïnteresseerden.

Over hartstilstand

Hartstilstand (bijna altijd de oorzaak van plotse dood) is het gevolg van een hartritmestoornis waarbij het hart stopt met kloppen en er geen bloed meer door het lichaam gepompt wordt. Hierdoor krijgen de hersenen en de organen geen zuurstof meer. De aandoening treft dagelijks ongeveer 30 Belgen buiten het ziekenhuis en slechts gemiddeld 2 overleven dit. Immers, elke minuut dat een slachtoffer niet geholpen wordt, daalt zijn overlevingskans met om en bij de 10%. Na 4 tot 6 minuten na de hartstilstand en zonder interventie beginnen de hersencellen al onherstelbaar beschadigd te geraken en daarna lopen ook andere organen schade op. Wanneer er niet meteen begonnen wordt met een reanimatie, zal 90 tot 95% van de slachtoffers sterven aan een plotselinge hartdood. Een snelle en adequate reactie is dus – letterlijk – van levensbelang: bel de hulpdiensten (via het nummer 112), start vervolgens met hartmassage en dien indien nodig een elektrische schok toe met een automatische externe defibrillator.

Over de verschillen tussen hartstilstand, hartaanval, hartfalen

Hoewel de termen hartstilstand, hartaanval en hartfalen vaak door elkaar gebruikt worden, zijn ze geen synoniemen. Een hartstilstand is het gevolg van een hartritmestoornis waarbij de pompfunctie van het hart – bloed doorheen het lichaam circuleren – stopt.

Bij een hartaanval of hartinfarct daarentegen, blokkeert een bloedklonter plots een voedende ader van het hart, een kransslagader genaamd. Een deel van de hartspier krijgt dan geen bloed en dus ook geen zuurstof meer, waardoor het beschadigd wordt. Een hartaanval is de meest voorkomende oorzaak van hartstilstand.

Het hart van patiënten die lijden aan hartfalen, pompt minder krachtig dan gewoonlijk. De ejectiefractie – de verhouding van bloed dat uit het hart gepompt wordt per slag – is bij een gezond hart meer dan 50%. Als de pompfunctie zakt en dit percentage onder de 35% daalt, loopt die persoon een verhoogd risico op hartstilstand.

Over Automatische Externe Defibrillatoren

Een AED is een toestel dat een elektrische schok kan geven om het hart te herstarten. AED’s zijn heel gebruiksvriendelijk zodat iedereen ze kan hanteren zonder enige training te hebben genoten. De instructies zijn steeds duidelijk aanwezig en het toestel geeft zelfs in de overgrote meerderheid van de gevallen mondelinge aanwijzingen. Defibrillatoren zijn te vinden in openbare plaatsen zoals gemeente- of stadhuizen, luchthavens, sportcentra, woonwijken, stations, maar ook op privédomein, zoals in restaurants, bedrijven, feestzalen, …

Over BeHRA

De BeHRA (Belgian Heart Rhythm Association) werd in 1980 als werkgroep van de Belgische Vereniging voor Cardiologie opgericht en is vandaag uitgegroeid tot een vereniging van cardiologen gespecialiseerd in de aanpak van hartritmestoornissen.

De belangrijkste opdracht van de BeHRA is het optimaliseren van de levenskwaliteit van patiënten met een hartritmestoornis. De BeHRA realiseert dit door jaarlijkse wetenschappelijke vergaderingen voor cardiologen te organiseren, alsook opleidingen voor de betrokken artsen en verpleegkundigen, en awareness campagnes voor de bevolking. Daarenboven ondersteunt de BeHRA wetenschappelijk onderzoek op gebied van hartritmestoornissen, stelt ze aanbevelingen op voor optimale zorgverlening, en biedt ze de overheid een partnership aan.

Surf voor meer informatie naar www.behra.eu.