Bakkersvrouw krijgt ineens een bloemallergie. Hoe kan dat?

Opmerkelijk nieuws op Radio 2: een bakkersvrouw uit Temse heeft na twintig jaar in de bakkerij ineens een allergie voor bloem ontwikkeld. Bloem kruipt overal en dus besloot het bakkerskoppel om de zaak te sluiten. Kan dat, zo’n allergie die zich pas op latere leeftijd ontwikkelt? Lang werd er vooral gewezen naar erfelijke factoren, maar daar is men al even op teruggekomen.

Afweersysteem slaat op hol

Een allergie is een abnormale en overdreven reactie van het menselijk afweersysteem op lichaamsvreemde stoffen. Het lichaam gaat iets wat schijnbaar ongevaarlijk is toch bestrijden. De klachten zijn dus niet afkomstig van het allergeen, maar puur van het eigen immuunsysteem. Het behandelen van zo’n allergie is meestal beperkt tot het bestrijden van de symptomen. Tegelijkertijd wordt de blootstelling beperkt, bijvoorbeeld door simpelweg geen pinda’s te eten of door te kiezen voor een anti-allergiematras. Ook de Dyson luchtreiniger wordt daarom steeds vaker ingezet. Deze luchtreiniger zuivert huisdierenhaar, pollen en huisstofmijt rechtstreeks uit de lucht en wordt onder andere aanbevolen door onafhankelijke organisaties als Consumentenbond.

Erfelijkheid is slechts een van de verklaringen

Veel allergieën zijn min of meer erfelijk. Iemand waarvan één ouder allergisch is, heeft een sterk verhoogde kans op het ontwikkelen van een allergie. Wanneer beide ouders allergisch zijn, kan dat zelfs tot 80 procent oplopen. Daarom was het de regel dat hun kinderen zo min mogelijk bloot werden gesteld aan allergenen, zeker als de allergische reactie levensbedreigend kan zijn.

De erfelijkheid is echter slechts een van de verklaringen. Het aantal allergieën in de westerse wereld stijgt zo snel dat er van een normale genenwerking geen sprake kan zijn. Een van de voornaamste conclusies is dat westerse kinderen eigenlijk in een veel te schone leefomgeving opgroeien, waardoor hun immuunsysteem uit balans raakt en het vergeet wat gevaarlijk is en wat niet. Deze kinderen maken dan meer kans op het ontwikkelen van een allergie.

Kinderen op jonge leeftijd blootstellen

Net omdat beide oorzaken conflicteren, wordt steeds vaker van het vroegere totaalverbod afgestapt. En wat blijkt: door heel jonge kinderen, vanaf een maand of vier, aan allergene stoffen bloot te stellen, zou men de ontwikkeling van de allergie kunnen voorkomen. Het erfelijk karakter schuilt er per slot van rekening enkel in dat ze aanleg hebben op het ontwikkelen van een specifiek antilichaam. Door de jonge blootstelling leert het lichaam dat dit, ondanks de aanleg, nergens voor nodig is. Dit is overigens enkel wetenschappelijk onderbouwd voor een kippenei en pinda’s, maar voor andere allergenen is er wel een vermoeden.

Beroepsallergieën zijn niet ongewoon

Toch kunnen mensen zelfs dan op latere leeftijd nog steeds allergieën ontwikkelen, ook wanneer ze er schijnbaar nooit last van hadden. Dat zie je ook bij voedselallergieën: ongeveer de helft heeft voor de puberteit al last van de allergie, terwijl de andere helft pas later allergieklachten krijgt. Soms was de allergie altijd al sluimerend aanwezig, maar is het zich gewoon steeds duidelijker beginnen manifesteren. Soms gaat het echt om een nieuwe allergie. Daar kunnen allerlei oorzaken voor bestaan, zoals de aantasting van het microbioom door overmatig gebruik van antibiotica.

Je ziet wel vaker dat mensen na verloop van tijd een allergie ontwikkelen, zoals het ook de bakkersvrouw uit Temse overkwam. Er zijn talloze beroepsallergieën bekend. Het gaat dan niet alleen om bakkersastma en -eczeem, want ook kappers en dierenverzorgers hebben er last van. Door herhaaldelijk in contact te komen met allergenen, kan je dus ook een allergie ontwikkelen.

Dergelijke allergieën kunnen worden erkend door het Fonds voor Beroepsziekten en werknemers hebben dan recht op een compensatie voor het loonverlies en de medische kosten. Voor zelfstandigen is het anders: hun statuut voorziet geen dekking tegen beroepsziekten. Zij moeten dan bijvoorbeeld hun bakkerij of kapperszaak opdoeken en iets anders gaan doen.